Roślinny dzień na szkolnych stołówkach? Komentarz RoślinnieJemy do propozycji Ministerstwa Zdrowia.

Organizatorzy Kampanii RoślinnieJemy przekazali Ministerstwu Zdrowia opinię na temat nowych zasad żywienia w szkołach proponowanych przez resort. W analizie zwraca uwagę na potrzebę doprecyzowania przepisów – m.in. jednoznacznego wskazania, że obowiązkowe danie na bazie strączków powinno być daniem roślinnym, umożliwienia zastępowania obu porcji nabiału produktami roślinnymi oraz rezygnacji z obowiązku serwowania mięsa dwa razy w tygodniu.

Żywienie zbiorowe w szkołach i przedszkolach jest regulowane przez Ministerstwo Zdrowia. Obecnie obowiązuje Rozporządzenie z 2016 roku. Jednak 16 czerwca 2025 roku został przedstawiony nowy projekt, który kładzie większy nacisk na kwestie dostosowania żywienia zbiorowego do aktualnych wytycznych żywieniowych i rekomendacji międzynarodowej grupy ekspertów EAT Lancet w zakresie  diety planetarnej. 

Projekt rozporządzenia zakłada m.in.: wprowadzenie obowiązku podawania co najmniej raz w tygodniu potrawy opartej o nasiona roślin strączkowych oraz możliwość częściowego zastąpienia mleka i nabiału roślinnymi alternatywami produktów mlecznych. RoślinnieJemy wskazuje, że część zapisów wymaga doprecyzowania.

Z nadzieją patrzymy na propozycję Ministerstwa, aby przynajmniej raz w tygodniu uczniowie mieli zapewniony posiłek oparty na nasionach roślin strączkowych. Niestety zaproponowane zapisy są bardzo nieprecyzyjne i mogą być różnie interpretowane przez szkoły. Samo rozporządzenie nie określa w jasny sposób udziału roślin strączkowych w tym dniu – sugerujemy doprecyzowanie zmian, tak by uniknąć sytuacji, gdzie na szkolnym talerzu uczeń otrzymuje kotleta schabowego z ziemniakami i dodatkiem fasolki szparagowej i nazywamy to daniem z nasionami roślin strączkowych. W naszej ocenie dla realizacji aktualnych wytycznych żywieniowych kluczowe jest, aby ten zapis został doprecyzowany – obecna forma nie wskazuje czy chodzi o danie roślinne – podkreśla Alicja Bućko, Menedżerka ds. Rzecznictwa Politycznego RoślinnieJemy

W obecnym brzmieniu przepisy zakładają obowiązek serwowania obiadu mięsnego dwa razy w tygodniu, co może znacząco utrudnić dostęp do roślinnego jedzenia uczniom, którzy na co dzień, z różnych powodów, rezygnują ze spożywania mięsa i produktów odzwierzęcych. Tymczasem, jak wynika z danych Green REV Institute, 17,3% uczniów czuje się dyskryminowanych w szkole z powodu swojej diety. Projekt Rozporządzenia nie przewiduje też możliwości zastąpienia obu porcji nabiału produktami roślinnymi, nawet jeśli są one odpowiednio wzbogacone w wapń i witaminę B12. RoślinnieJemy zwraca uwagę, że to istotna bariera dla uczniów z alergiami, nietolerancjami pokarmowymi lub innymi preferencjami dietetycznymi.

Jak wynika z raportu "Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania – 2025", opracowanego przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, spożycie nasion roślin strączkowych wśród dzieci w Polsce pozostaje na bardzo niskim poziomie. Aż 70–80% dzieci sięga po strączki rzadziej niż raz w tygodniu lub nie spożywa ich wcale. Co istotne, raport wskazuje, że wraz z wiekiem nie dochodzi do istotnych zmian w tym zakresie – brak obecności strączków w diecie dzieci często utrwala się w późniejszych latach, co może negatywnie wpływać na jakość i różnorodność diety.

Propozycja zmian w obowiązującym rozporządzeniu są krokiem w dobrą stronę z perspektywy zdrowia publicznego, jednak w mojej ocenie brakuje im precyzji w kluczowych obszarach. Chodzi przede wszystkim o brak jasnych zapisów w kontekście zwiększenia udziału korzystnych dla zdrowia produktów roślinnych, takich jak warzywa czy nasiona roślin strączkowych. O ile cieszy mnie uwzględnienie w projekcie minimum jednej potrawy z nasionami roślin strączkowych w tygodniu, to brakuje doprecyzowania, że powinny to być dania wyłącznie na tych składnikach. Badania wskazują na zbyt niskie spożycie pełnych wartości odżywczych nasion roślin strączkowych także wśród dzieci. Przedszkolna i szkolna stołówka powinny być także miejscem wspierającym kształtowanie korzystnych dla zdrowia nawyków żywieniowych w oparciu o wspomnianą w uzasadnieniu do projektu dietę planetarną. – dodaje dr Katarzyna Wolnicka, Specjalista Dietetyki i Wykładowczyni Akademicka

Organizatorzy Kampanii RoślinnieJemy zachęcają do udziału w konsultacjach społecznych i przesyłania uwag do projektu rozporządzenia Ministerstwa Zdrowia. Termin nadsyłania opinii upływa 18 lipca, a wiadomości należy kierować na adres: [email protected]. Więcej informacji na temat tego, jak można wziąć udział w konsultacjach znajduje się na stronie:

https://roslinniejemy.org/blog